Wisselcolumn
Persoonsgericht werken, het lijkt tegenwoordig een hype, een modewoord in de zorg. Dat is jammer, want daarmee verliezen we uit het oog waar het werkelijk om gaat: simpelweg dat we werken met aandacht voor de persoon, met aandacht voor zijn werkelijke vraag. En is dat nieuw? Nee zeker niet, dat zit denk ik in het DNA van alle zorgverleners.
Toch is het goed om stil te staan bij deze basale waarde. De tijd verandert, mensen in het algemeen veranderen, werkomstandigheden veranderen, je verandert wellicht ook zelf. In de loop van de jaren zijn er allerlei ontwikkelingen geweest die af kunnen leiden van aandacht voor de werkelijke vraag van de patiënt. Werken volgens protocollen en richtlijnen, het moeten voldoen aan kwaliteitscriteria of indicatoren voor de accreditatie of de zorgverzekeraar. Kun je nog echt je aandacht bij de patiënt houden of bepalen die dingen allereerst wat je doet? Wat heb jij vandaag nodig om aan te kunnen sluiten bij de patiënt die tegenover je zit?
Dat kan voor iedereen iets anders zijn. De een zegt: “Geef mij meer tijd, dan kan ik mijn patiënt door mijn vragen uitnodigen om meer te vertellen en er zo achter komen wat er achter die hoofdpijn zit – wellicht een moeizame relatie met haar man.” Iemand anders zegt: “Het is bekend dat veel van mijn patiënten laaggeletterd zijn. Help mij om dat goed te signaleren en goed bij hen aan te kunnen sluiten.” Of: “Ik heb veel patiënten aan de telefoon, maar heb vaak het gevoel dat ik iedereen af moet houden omdat de agenda van de dokter vol is. Dat zit mij in de weg om echt te kunnen luisteren naar de patiënt en te helpen.”
Iemand kan zeggen: “Help mij van die vinklijstjes af en van wat ik voor mijn gevoel allemaal moet. Daardoor heb ik geen ruimte om verder te kijken dan hoe de bloedsuiker is en aan te dringen om toch dat pilletje voor het cholesterol te nemen.” Een ander zegt: “Ik zou graag gesprekstechnieken leren om goed te kunnen luisteren en door te kunnen vragen.” “Ik voel me geremd om te doen wat goed voelt voor de patiënt, omdat omdat ik ook wil voldoen aan de standaarden en protocollen.” Nog een opmerking: “Steeds meer van mijn patiënten zijn gewend om alles online te doen. Wil ik werkelijk bij deze groep aansluiten heb ik online applicaties nodig om diensten te kunnen bieden en online beschikbaar te zijn. En dat moet ik dan ook nog een plek kunnen geven in mijn eigen manier van werken.”
Zo kan ik nog wel even door gaan. Persoonsgericht werken is niet: een instrument als de NCSI of een gespreksmodel, een IZP. Het is ook niet e-health applicaties of een Persoonlijk Gezondheids Omgeving. Dat kan allemaal helpen, maar alleen als je het gebruikt om aan te sluiten bij die ene persoon die er behoefte aan heeft.
Persoonsgericht werken: ook voor mij?
Vorige week was ik door InEen gevraagd om mee te denken in een strategiemeeting over de aanpak van persoonsgerichte zorg. Ook daar ging het over trainingen, instrumenten die je kunt gebruiken, gespreksmodellen, e-healthapplicaties als ‘Moet ik naar de dokter’, consultvoering en meer tijd, zorg op maat en over wat er allemaal niet uitgerold kan worden om meer persoonsgericht te kunnen werken. Allemaal prima zaken, maar ze moeten geen doel op zich worden. we moeten niet vergeten waar het om gaat: aansluiten bij die ene mens. Daarom was mijn conclusie: aanpak persoonsgerichte zorg? Pak persoonsgerichte zorg ook persoonsgericht aan: vraag de praktijken en zorgverleners wat ze nodig hebben om te werken met aandacht voor de persoon, met aandacht voor zijn werkelijke vraag.
Dit is ook voor mij, voor ons als organisatie een leerproces. Ik merk hoe hardnekkig het is om te denken dat je weet wat goed is en plannen te maken en zaken aan te bieden als trainingen en tools en andere oplossingen. Allemaal niet verkeerd, maar dan start je vanuit aanbod en niet vanuit de vraag. Dan sluit je niet aan bij behoefte en motivatie en moet je hard trekken om mensen mee te krijgen… herkenbaar?
Ook al is dit onderwerp al jaren mijn passie… ik blijf het moeilijk vinden om ook zelf eerst voldoende te luisteren…. Nee, ik doe het echt niet zo verkeerd, maar het blijft een leerpunt, ook voor mij.
Willy Oldenburger, directeur zorg